O zdrowie warto dbać zawsze. Pomyślisz, że to banał, ale czy faktycznie tak robisz? Czy wyjeżdżając na zagraniczne wakacje zawsze zabezpieczasz się na wypadek choroby lub wypadku, a może raczej pakujesz się, zapominając o wszystkim innym? A co w przypadku wyjazdu poza Polskę na stałe? Jeśli planujesz emigrację, nie możesz liczyć na to, że w razie problemów zdrowotnych pójdziesz do lekarza po powrocie do kraju. Dlatego sprawdź, jakie ubezpieczenie zdrowotne z NFZ Ci przysługuje jeśli mieszkasz za granicą – jak je zdobyć i dlaczego warto o nie zadbać.

Ubezpieczenia zdrowotne za granicą w ramach NFZ

Dawniej mówiło się, że przezorny zawsze ubezpieczony. I choć w tym powiedzeniu jest mnóstwo prawdy, dziś wiele osób zapomina, jak cenna może się okazać zapobiegliwość w niektórych sytuacjach. Chyba najważniejszą kwestią, o którą warto dbać niezależnie od sytuacji, jest zdrowie. Często jednak nie zastanawiamy się nad nim, szczególnie kiedy nic nam nie dolega. A jednak musimy się liczyć z tym, że możemy zachorować, ulec kontuzji lub wypadkowi w najmniej spodziewanych okolicznościach. I warto być wówczas dobrze przygotowanym.

Polski Narodowy Fundusz Zdrowia przewiduje dwie możliwości ubezpieczenia zdrowotnego dla osób przebywających za granicą – kartę EKUZ oraz dokument S1.

Karta EKUZ

W przypadku krótszych wyjazdów wystarczająca jest najczęściej karta EKUZ. To dokument poświadczający, że jesteś ubezpieczony i z tego względu należy Ci się leczenie w krajach należących do UE oraz EFTA. Pamiętaj jednak, że nie dotyczy to usług prywatnych lekarzy, a leczenie w ramach państwowych placówek także nie obejmuje wszystkich procedur. Mówiąc w uproszczeniu, w razie choroby lub wypadku, lekarz oceni, czy Twoje leczenie musi się odbyć natychmiast, w kraju w którym aktualnie przebywasz, czy też może poczekać do Twojego powrotu do Polski. W ramach karty EKUZ nie możesz także liczyć na wykonanie planowych zabiegów czy operacji. Właśnie dlatego, jeśli wyjeżdżasz z Polski na stałe, lepiej abyś zaopatrzył się w dokument S1. Daje on bowiem znacznie szerszą opiekę medyczną w ramach Twojego ubezpieczenia zdrowotnego NFZ.

Dokument S1

Kiedy możesz się ubiegać o dokument S1?

Aby starać się o uzyskanie dokumentu S1 musisz spełnić określone wymagania. Przede wszystkim jest on skierowany do obywateli Polski, którzy podlegają ustawodawstwu polskiemu, ale mieszkają poza granicami kraju, w państwie członkowskim. Poza tym musisz mieć prawo do korzystania z opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, mimo tego, że nie mieszkasz w Polsce.

Kto może starać się o wydanie dokumentu S1?

Możesz wnioskować o wydanie dokumentu S1 jeśli:

• pracujesz lub prowadzisz działalność gospodarczą w Polsce i mieszkasz w innym państwie członkowskim; do tej grupy pracowników zalicza się również pracowników przygranicznych, którzy wykonują działalność zawodową w Polsce i powracają każdego dnia lub co najmniej raz w tygodniu do miejsca zamieszkania w innym państwie członkowskim;
• pracujesz lub prowadzisz działalność gospodarczą w Polsce oraz w innym państwie członkowskim, a mieszkasz w państwie innym niż to, w których wykonujesz działalność zawodową;
• wykonujesz pracę najemną dla polskiego pracodawcy w państwie członkowskim innym niż Polska i w nim także mieszkasz;
• masz prawo do świadczeń na koszt NFZ pomimo wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego, ponieważ pobierasz zasiłek na podstawie przepisów o ubezpieczeniu chorobowym lub wypadkowym;
• pobierasz świadczenia przedemerytalne: emeryturę pomostową, świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny, nauczycielskie świadczenie kompensacyjne;
• jesteś członkiem rodziny osoby ubezpieczonej zgłoszonym do ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ;
• jesteś emerytem lub rencistą pobierającym polskie świadczenie emerytalne lub rentowe;
• ubiegasz się o przyznanie emerytury lub renty i masz prawo do świadczeń pomimo wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego, bo złożyłeś w polskim organie emerytalno-rentowym wniosek o przyznanie renty albo emerytury.

Gdzie i jak możesz otrzymać dokument S1?

Aby ubiegać się o dokument S1 powinieneś wypełnić wniosek, który następnie musisz złożyć do właściwego dla Ciebie oddziału wojewódzkiego NFZ. Zwróć uwagę na poprawność i aktualność podanych w nim danych. Co ważne – jeśli będziesz się przeprowadzać, jesteś zobowiązany informować o tym NFZ. Także w przypadku, kiedy wracasz na stałe do Polski. W razie potrzeby, Twój wniosek może złożyć za Ciebie również osoba upoważniona.

Jakie dokumenty musisz przygotować do wniosku o dokument S1?

W zależności od tego, jaka jest Twoja sytuacja podczas pobytu zagranicznego, będziesz musiał złożyć odpowiednie dokumenty. Mają one potwierdzać Twoje prawo do korzystania z ubezpieczenia. Będą się one różnić w zależności od tego, czy uczysz się, studiujesz, pracujesz czy też masz prawo do emerytury lub renty.

Jak możesz skorzystać z dokumentu S1?

Przede wszystkim pamiętaj, że aby skorzystać z możliwości, jakie daje dokument S1, nie wystarczy jedynie jego posiadanie. Musisz go zarejestrować we wskazanej we wniosku instytucji ubezpieczenia zdrowotnego w państwie, na terenie którego mieszkasz. Dopiero po tym otrzymasz odpowiedni dokument, który będzie Cię uprawniał do opieki zdrowotnej w Twoim nowym miejscu zamieszkania.

Jeśli chcesz, aby Twoje ubezpieczenie zdrowotne objęło członków Twojej rodziny, z którymi mieszkasz za granicą, powinieneś to zgłosić w wybranej instytucji w miejscu zamieszkania.

Pamiętaj także, że posiadając dokument S1 jesteś zobowiązany do informowania właściwego oddziału NFZ o wszelkich zmianach mających wpływ na ważność dokumentu S1. Bądź także przygotowany na kontrole NFZ. Co najmniej 1 raz na 3 lata (lub ad hoc w przypadku wykrycia nieprawidłowości) do posiadacza dokumentu S1 wysyłana jest ankieta, której celem jest sprawdzenie jego aktualnej sytuacji ubezpieczeniowej.

Dlaczego warto mieć dokument S1?

1. Dokument DA1 potwierdza Twoje prawo do leczenia związanego z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową w krajach, w których skutki wypadku przy pracy lub chorobę zawodową leczy się w odrębnym systemie opieki zdrowotnej.

2. Dokument S1 daje Ci prawo do leczenia w znacznie szerszym zakresie niż na EKUZ. Możesz leczyć się za granicą, nie tylko w przypadku nagłych chorób czy wypadków, ale również planowanych zabiegów. Dzięki temu nie jesteś zmuszony wracać do Polski, aby podjąć leczenie.

3. Twoja rodzina, z którą się przeprowadzasz, także może korzystać z ubezpieczenia. Jeśli przeprowadzasz się wraz z członkami swojej rodziny, ubezpieczenie będzie przysługiwało także im. Musisz jednak wiedzieć, że każde państwo UE i EFTA samo określa definicję członka rodziny. W Twoim państwie zamieszkania ubezpieczenie zdrowotne może nie przysługiwać osobie, która w Polsce może być zgłoszona do ubezpieczenia jako członek rodziny (np. rodzicom czy dzieciom powyżej 18 lat, które uczą się dalej).

A może Helfo S1?

W Norwegii masz również możliwość otrzymania odpowiednika Dokuementu S1. Helfo jest to agencja norweskiego Ministerstwa Zdrowia, która zajmuje się m.in. wydawaniem dokumentu Helfo S1. Tak samo potwierdza on posiadanie przez Ciebie ubezpieczenia zdrowotnego z tą małą różnicą, że dotyczy ono Norwegii. Bez obaw! Działa on także w Polsce – po jego okazaniu w oddziale polskiego Narodowego Funduszu Zdrowia możesz bezpłatnie korzystać z podstawowej opieki medycznej w Polsce.

Uwaga: aby móc zalogować się na stronę Helfo i zawnioskować o dokument, musisz posiadać możliwość logowania się za pomocą BankID lub Buypass. Dodatkowo, jeżeli chciałbyś elektronicznie wnioskować np. O Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego, czyli EKUZ, musisz posiadać także stały numer personalny. Co ważne, o wydanie dokumentu S1 możesz wnioskować także za pomocą systemu Altinn.