Norwegia wciąż zmaga się z deficytem pracowników w wielu branżach. To niezmiennie bardzo dobry kierunek emigracji zarobkowej. Pensje są tu wyraźnie wyższe niż w innych regionach Europy, choć należy pamiętać, że także koszty życia są inne. Należy także spełnić pewne warunki. Aby dostać tu pracę najczęściej konieczna jest znajomość języka angielskiego (norweski zawsze jest oczywiście dodatkowym atutem), a także doświadczenie w danej branży. Jeśli zdecydujesz się na poszukiwanie etatu w Norwegii ważne abyś poznał Arbeidsmiljøloven czyli norweski Kodeks Pracy, gdzie znajdziesz pełne informacje na temat praw i obowiązków osób zatrudnionych w Norwegii. W naszym artykule dowiesz się jakie są prawa pracownika w Norwegii oraz jakie obowiązki musi przestrzegać.
Kluczowe prawa i regulacje dla pracowników w Norwegii
Norwegia jest jednym z krajów, które szczególnie dbają o prawa swoich pracowników. Przepisy są jasno określone, a pracownicy mają prawo do wielu zabezpieczeń, zarówno w zakresie zatrudnienia, jak i warunków pracy. W tej części artykułu omówimy kluczowe aspekty dotyczące praw pracowników w Norwegii, takie jak umowy o pracę, wynagrodzenie, czas pracy, urlopy czy zasady wypowiedzenia umowy.
Umowa dla pracownika w Norwegii
Każdy pracownik w Norwegii ma prawo do pisemnej umowy, niezależnie od tego w jakiej formie jest zatrudniony (na czas nieokreślony czy określony), oraz od tego, jak długo będzie pracować. Od tej zasady nie ma wyjątków, nawet jeśli praca będzie trwała tylko kilka godzin.
Za zawarcie pisemnej umowy o pracę odpowiada pracodawca. To po jego stronie leży jej przygotowanie i przedstawienie przyszłemu pracownikowi. Umowa o pracę musi zawierać takie informacje jak wynagrodzenie, data wypłaty wynagrodzenia, godziny pracy, dodatek urlopowy i czas obowiązywania umowy. Umowa o pracę musi zostać zawarta jak najszybciej i podpisana przez obie strony. Pamiętaj, że nie może to być później niż miesiąc po rozpoczęciu pracy.
W Norwegii główną zasadą jest zatrudnianie pracowników na stałe, na czas nieokreślony, ale zdarzają się oczywiście umowy na czas określony.
Do zatrudnienia tymczasowego dojść może, gdy:
- taki jest charakter pracy lub też gdy praca wybiega poza kompetencje firmy zatrudniającej,
- pracownik zastępuje innego,
- praca ma charakter praktyk,
- pracownik bierze udział w pracach interwencyjnych,
- zatrudnienie dotyczy sportowców itp.
Jeżeli pracodawca nie przestrzega tych zasad, sąd może nakazać mu stałe zatrudnienie pracownika, a nawet wypłatę odszkodowania na jego rzecz.
Wynagrodzenie i podatki
Co ciekawe, w Norwegii nie ma jednej ogólnej płacy minimalnej. Została ona jednak zapewniona pracownikom kilku branż:
- budownictwo,
- sprzątanie,
- hotelarstwo, gastronomia i catering,
- przemysł stoczniowy,
- rolnictwo i ogrodnictwo,
- rybołówstwo,
- branża elektryczna,
- drogowy transport towarów,
- przewozy turystyczne,
Godzinowe stawki minimalne są cyklicznie aktualizowane i publikowane na stronie norweskiej Inspekcji Pracy.
Jeśli wybierasz się na rozmowę o pracę w Norwegii pamiętaj, że pracodawcy podają kwotę wynagrodzenia rocznego brutto. Wynagrodzenie w kwocie netto możesz obliczyć na stronie norweskiego Urzędu Skarbowego.
Jeśli już mowa o wynagrodzeniu, to musimy też wspomnieć o podatkach. Jako zatrudniony możesz liczyć, że to pracodawca odprowadza od Twojej pensji zaliczki na poczet podatku dochodowego, na Tobie jednak spoczywa obowiązek rozliczenia się z urzędem skarbowym do 30 kwietnia (roku następnego po roku rozliczeniowym). Najprostszym sposobem na wyliczenie, jaki podatek musisz zapłacić jest skorzystanie z kalkulatorów online. Zanim to jednak zrobisz sprawdź, jakie ulgi i odliczenia podatkowe Ci przysługują. Niektóre mogą być zaskakujące, jak np. ulgi z tytułu podróży do Polski (pendler) czy możliwość odliczenia odsetek od polskiego kredytu oraz koszty przedszkola, do którego uczęszcza Twoje dziecko.
Czas pracy
Norwegowie rozpoczynają pracę dość wcześnie i kończą ją nawet już koło 15.30. Dzień pracy trwa 9 godzin, a tydzień 40. Oczywiście pracownik ma prawo do przerw. Jeśli pracujesz dłużej niż 5,5 godziny, masz prawo do przynajmniej jednej przerwy. Jeśli pracujesz 8 godzin, masz prawo do minimum 30-minutowej przerwy. Co istotne, praca między 21:00 a 6:00 oraz praca w niedziele z zasady jest niedozwolona, chyba że wymaga tego jej charakter.
Urlop
Inaczej niż w Polsce dni robocze liczone są w Norwegii od poniedziałku do soboty. To oznacza, że 25 dni urlopu, które przysługują wszystkim pracownikom, to cztery tygodnie i jeden dzień. W umowie o pracę można zawrzeć informacje o większej liczbie dni urlopu, a pracownicy zakładów objętych umową związkową mają prawo do piątego tygodnia (6 dni roboczych) urlopu. W Norwegii obowiązuje też świadczenie urlopowe (feriepenger), które wynosi standardowo 10,2%, ale są od tego wyjątki.
Dodatkowo pracownicy mają prawo do łącznie trzyletniego urlopu bezpłatnego w wypadku kształcenia się, pod warunkiem jednak, że przepracowali minimum trzy lata, w tym dwa ostatnie u jednego pracodawcy.
Warto wspomnieć także o urlopach dla rodziców. Mogą oni wybierać pomiędzy 46 tygodniami urlopu płatnego w 100% lub 56 tygodniami urlopu płatnego w 80%. Trzy tygodnie przed porodem oraz sześć tygodni po nim zarezerwowanych jest dla matki. Norwegia była pierwszym państwem na świecie, które wprowadziło także urlop „tacierzyński” (fedrekvote) w wymiarze 10 tygodni, które są zarezerwowane wyłącznie dla ojców.
Wypowiedzenie umowy
Podobnie jak w Polsce, w norweskiej umowie o pracę zazwyczaj znajdują się regulacje dotyczące czasu wypowiedzenia. Jeżeli jednak ich nie ma, to obie strony obowiązuje miesięczny okres wypowiedzenia. Może on ulec wydłużeniu do 2 miesięcy, jeśli pracownik był zatrudniony minimum 5 lat.
Wypowiedzenie powinno być pisemne i zawierać szereg informacji, które mogą być przydatne dla pracownika, np. informacje o prawie pracownika do negocjacji, wytoczenia procesu, o prawie do kontynuowania pracy na określonych zasadach, o obowiązujących terminach, o samym pracodawcy itp. Na życzenie pracownika pracodawca powinien uzasadnić wypowiedzenie.
Pracownicy, którzy zachorują i kobiety w ciąży objęci są dodatkową ochroną przed wypowiedzeniem.
Pracując w Norwegii musisz się liczyć z możliwością zwolnienia dyscyplinarnego. Pracodawca może zwolnić jednak jedynie tych pracowników, którzy w znaczący sposób nie dotrzymali zobowiązań lub też w poważnym stopniu nie dotrzymali umowy.
Prawa pracownika w Norwegii a obowiązki
Jako pracownik masz obowiązek przyczyniać się do tego, aby miejsce pracy zapewniało bezpieczne i zdrowe warunki pracy. Powinieneś postępować zgodnie z wytycznymi firmy i używać wymaganego w niej sprzętu. W przypadku jakichkolwiek niebezpieczeństw jesteś zobowiązany poinformować o nich pracodawcę i społecznego męża zaufania. To stanowisko, które musi funkcjonować w każdej norweskiej firmie. Jego zadaniem jest dopilnowanie, by pracodawca wypełniał swoje obowiązki w zakresie bezpieczeństwa, zdrowia i dobra pracownika. Możesz zgłosić się do męża zaufania również w sprawie problemów w pracy.
Pracownicy decydujący się na zatrudnienie w branży budowlanej lub związanej z utrzymaniem porządku i czystości, powinni posiadać dodatkowo kartę BHP. Za jej zamówienie odpowiada pracodawca. Karta jest imienna i ważna przez okres zatrudnienia, musi zostać jednak odnowiona po dwóch latach.
